Anonim Şirketlerde Hisse Devri

Anonim şirketlerde hisse devri, oldukça kapsamlı bir konu olup, devir işlemleri şirketin türüne ve pay senetlerinin niteliğine göre değişiklik gösterebilmektedir.

Anonim şirketlerde hisse devri, genellikle hisse senetlerinin devriyle gerçekleştirilir ve bu durumda ayrıca bir devir sözleşmesi yapılması gerekmemektedir. Ancak, hisse senetleri henüz senede bağlanmamışsa, devir sözleşmesi yapılması zorunlu hale gelmektedir.

Anonim şirketlerde hisse devri, Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 489-501. maddeleri arasında düzenlenmiştir. TTK’da, eski kanunda yer alan “hisse senetleri” yerine “pay senedi” terimi kullanılmıştır.

Günlük kullanımda hala “hisse senetleri” tabiri tercih edilse de, resmi olarak “pay senedi” terimi geçerlidir. Bu yazıda, pratik ve hukuki anlamda daha yaygın olduğu için “hisse senedi” terimi kullanılacaktır.

Bu makalede, anonim şirketlerde hisse devri konusundaki tüm önemli detaylara ve bu süreçte dikkate alınması gereken hususlara geniş bir perspektiften yer verilecektir.

Anonim Şirketlerde Hisse Devri Nasıl Yapılır?

Anonim şirketlerde hisse devri, hisse senetlerinin tümü veya bir kısmının devredilmesiyle gerçekleştirilir. Bu devir işlemi, mevcut hissedarlara yapılabileceği gibi, şirket dışındaki bir kişiye de yapılabilir. Ancak, devir işlemleri sırasında hem şirket esas sözleşmesine hem de Türk Ticaret Kanunu’na uygun hareket edilmelidir.

Hisse devri, hamiline yazılı paylar ve nama yazılı paylar olmak üzere farklı pay türlerine göre değişiklik gösterir:

Hamiline Yazılı Hisse Senetlerinin Devri

Türk Ticaret Kanunu’nun 489. maddesinde düzenlenen hamiline yazılı hisse senetlerinin devri, zilyetliğin geçirilmesiyle ve Merkezi Kayıt Kuruluşu’na (MKK) bildirilmesiyle hüküm ifade eder. Bildirim yapılmadığı takdirde, hisseyi devralan kişi, hisse ile ilgili haklarını kullanamaz. Örneğin, genel kurula katılma ve oy kullanma hakkı, MKK’ya yapılan bildirimle kazanılır.

Hamiline yazılı hisse senedi devri için gerekli olanlar

• Zilyetliğin devredilmesi,
• Merkezi Kayıt Kuruluşu’na (MKK) bildirim yapılması.

Bildirim yapılmadığı durumlarda hisse devri geçerli sayılmaz ve devralan kişi TTK kapsamında haklarını kullanamaz.

Nama Yazılı Hisse Senedi Devri

Nama yazılı hisse senetleri ise devreden kişinin ciro etmesi ve senedin zilyetliğinin devralana geçirilmesiyle devredilir. TTK’ya göre, bu senetlerin devri için başka bir sınırlama öngörülmedikçe, serbestçe devredilebilirler. Devreden kişinin ciro beyanında bulunarak senedi imzalaması yeterlidir.

Çıplak Payların Devri

Çıplak paylar, herhangi bir senede bağlanmamış payları ifade eder. Bu tür payların devri, Türk Borçlar Kanunu’nun alacağın temliki hükümlerine göre yapılır ve taraflar arasında yazılı bir sözleşme ile gerçekleştirilir.

Hisse Devir Sözleşmesi Zorunlu mu?

Anonim şirketlerde hisse devri serbestçe yapılabilir. Bu bağlamda, çoğu durumda hisse devri için yazılı bir sözleşme zorunlu değildir. Ancak, belirli durumlarda hisse devir sözleşmesi yapılması gereklidir. Bu durumlar şunlardır:

• Senede bağlanmamış pay senetlerinin devrinde,
• Merkezi Kayıt Kuruluşu sistemine tabi şirketlerde hisse devrinde.

Hisse devri için yapılacak sözleşmenin noter huzurunda yapılması zorunlu olmasa da, taraflar arasındaki anlaşmazlıkları önlemek ve tarafların haklarını korumak amacıyla noter onayı alınması önerilir.

Anonim Şirketlerde Hisse Devrinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Hisse devri işlemleri, şirket yönetimi ve ekonomik hakların devrini içerdiği için dikkatli ve titiz bir süreçtir. İşte hisse devri sırasında dikkat edilmesi gereken başlıca hususlar:

• Devir alınacak hissenin türü (hamiline yazılı, nama yazılı vb.),
• Devir alınacak hissenin bedelinin tamamının ödenip ödenmediği,
• Devir alınacak hisse üzerinde teminat veya haciz gibi şerhlerin olup olmadığı,
• Şirketin esas sözleşmesindeki hisse devrine ilişkin sınırlamaların ne olduğu,
• Şirketin mali durumu ve devir sonrası olası yükümlülükler.

Anonim Şirketlerde Hisse Devrinde Sınırlamalar

Anonim şirketlerde hisse devri genellikle serbestçe yapılsa da, bazı sınırlamalar mevcuttur. Bu sınırlamalar, kanuni sınırlamalar ve esas sözleşmeden kaynaklanan sınırlamalar olarak ikiye ayrılır:

Kanuni Sınırlamalar

Temel kural, nama yazılı payların serbestçe devredilebilmesidir. Ancak TTK’nın 491. maddesine göre, bedeli tamamen ödenmemiş paylar ancak şirketin onayıyla devredilebilir. Şirket, devralanın ödeme gücünden şüphe duyarsa onay vermeyi reddedebilir.

Esas Sözleşme ile Sınırlamalar

Anonim şirketlerin esas sözleşmeleri, hisse devrine ilişkin sınırlamalar getirebilir. Örneğin, borsaya kote edilmemiş nama yazılı payların devri için yönetim kurulundan onay alınması gerekebilir. Yönetim kurulunun onayı olmadan, hisse devri tamamlanmış sayılmaz.

Hisse Devri ve Vergisel Boyutlar

Gerçek kişilerin anonim şirketlerde hisse devrinden elde ettikleri kazançlar, Gelir Vergisi Kanunu’na tabidir. Eğer hisse devri sonucunda kazanç elde edilmişse, bu gelir vergisine tabi tutulabilir. Ancak bazı durumlarda hisse devri gelir vergisine tabi olmayabilir. Örneğin, iki yıldan fazla süre elde tutulan hisse senetlerinin devri gelir vergisinden muaftır.

Anonim Şirketlerde Hisse Devrinin Pay Defterine İşlenmesi

Anonim şirketlerde pay devrinin şirkete karşı hüküm ifade edebilmesi için pay defterine işlenmesi gereklidir. Pay defterinde hissedarların ve senetlerin kaydı tutulur ve TTK gereği ticari defter olarak kabul edilir. Şirketler, pay defterinde her pay sahibine ait bilgileri kayıt altında tutmak zorundadır.

Sonuç

Anonim şirketlerde hisse devri, kanunlar ve şirket esas sözleşmesine uygun bir şekilde gerçekleştirildiğinde oldukça esnek ve işlem kolaylığı sağlayan bir süreçtir. Ancak, her türlü devir işleminde yasal gereklilikler ve sözleşmeye dayalı hükümler göz önünde bulundurulmalı, gerekli bildirimler eksiksiz bir şekilde yapılmalıdır. Hem devralan hem de devreden kişilerin sorumluluklarını bilmesi, bu sürecin sorunsuz ilerlemesini sağlayacaktır.

Hisse devri işlemleri sırasında dikkat edilmesi gereken hukuki ve finansal ayrıntıları göz önünde bulundurarak, anonim şirket hissedarlarının haklarını en iyi şekilde koruması mümkün olacaktır.