İmtiyazlı Hisse Senedi Nedir?

Anonim şirketler, sermaye toplamak ve yatırım cezbetmek için farklı hisse senedi türleri ihraç edebilir. Bunlardan biri de imtiyazlı hisse senetleridir. Bu senetler, sahibine belirli konularda diğer ortaklara göre özel haklar tanıyan paylardır.

İmtiyazlı Pay Kavramı

İmtiyazlı pay kavramı, sahibine diğer pay sahiplerinden farklı ve üstün haklar tanıyan pay olarak tanımlanır. Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 401. maddesine göre, esas sözleşme ile belirli hisse senetlerine kâr payı, tasfiye bakiyesi ve diğer hususlarda özel haklar tanınabilir.

Bununla birlikte kanun metninde “hisse senedi” terimi kullanılsa da doktrinde ve Yargıtay kararlarında, bu terimin “pay” anlamına geldiğini vurgulanmıştır. Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 1993/6317 sayılı kararında, imtiyazların “paya” bağlanması gerektiği ifade edilmiştir.

İmtiyazın Tanımı ve Hukuki Dayanağı

TTK’nın 478. maddesine göre, imtiyaz, pay sahibine kanunda öngörülmemiş yeni bir hak veya diğer paylara göre üstün bir hak tanınmasıdır. İmtiyaz, pay sahiplerine aşağıdaki alanlarda tanınabilir:

• Kâr payı

• Tasfiye bakiyesi

• Rüchan hakkı

• Oy hakkı

• Yönetim kurulunda temsil edilme hakkı

Bu haklar sayesinde imtiyazlı pay sahipleri, adi pay sahiplerine göre daha fazla söz hakkına sahip olabilir.

İmtiyazın Gruba Tanınabilmesi

İmtiyaz, sadece bireysel bir paya değil, belirli bir pay gruplarına da uygulanabilir. Bir pay grubuna tanınan imtiyaz, gruptaki bütün paylar için ortak olarak kullanılır. Örneğin, belirli bir pay grubuna yönetim kurulunda temsil hakkı verilmesi, bu gruba mensup pay sahiplerinin birlikte hareket ederek temsilci belirlemesini gerektirir.

İmtiyazlı Pay İhracı ve Esas Sözleşme

TTK 401. madde ve Sermaye Piyasası Kanunu (SPK) 12/5. madde uyarınca, imtiyazlar yalnızca esas sözleşmede belirtilirse geçerlidir. Esas sözleşmede imtiyaz bulunmuyorsa, genel kurul veya yönetim kurulunun sonradan verdiği herhangi bir üstünlük imtiyaz sayılamaz.

Bununla birlikte, ilk esas sözleşmede imtiyaz tanınmasa bile, esas sözleşme değişikliği ile imtiyazlı pay ihraç edilebilir. TTK 478. maddesi bu durumu açıkça kabul etmektedir.

İmtiyaz Türleri

1. Kâr Payında İmtiyaz

Kârda imtiyaz, pay sahibine diğer ortaklara göre daha fazla kâr alma hakkı tanır. Yaygın uygulamalar:

• Kârdan Daha Fazla Yararlanma: Adi pay sahiplerinden daha fazla temettü alma hakkı.

• Kârdan Öncelikle Yararlanma: Temettü, önce imtiyazlı pay sahiplerine ödenir.

• Kâra Birikir Özellik: Temettü ödenmediği yıllarda, gelecek yıllara devredilir.

2. Tasfiye Bakiyesinde İmtiyaz

Tasfiye halinde, borçlar ödendikten sonra kalan mevcudun imtiyazlı pay sahiplerine öncelikli olarak dağıtılması sağlanabilir. TTK 447. madde, tasfiye bakiyesinin pay sahiplerine esas sözleşme kurallarına göre paylaştırılmasını öngörür.

3. Oy Hakkında İmtiyaz

TTK 373. madde, bir paya birden fazla oy hakkı tanınabileceğini belirtir. TTK 479. madde ise bir paya en fazla 15 oy hakkı verilebileceğini söyler. Ancak esas sözleşme değişikliği, denetçi seçimi ve sorumluluk davalarında oyda imtiyaz kullanılamaz.

4. Yönetim Kurulunda Temsil Hakkı

TTK 360. madde, belirli pay sahiplerine yönetim kurulunda temsil edilme imtiyazını tanır. Bu imtiyaz, halka açık şirketlerde yönetim kurulu üye sayısının yarısını geçemez.

Sonuç

İmtiyazlı hisse senetleri, anonim şirketlerin finansman yapısını şekillendiren önemli araçlardır. Pay sahiplerine kâr payı, tasfiye bakiyesi, oy hakkı ve yönetimde temsil gibi özel avantajlar sağlayabilir. Ancak, bu imtiyazlar esas sözleşmede açıkça belirtilmelidir. Anonim şirketlerin imtiyazlı hisse senedi ihraç ederken yasal düzenlemelere uygun hareket etmesi büyük önem taşır.